Νέα έρευνα αμφισβητεί επικρατούσες μέχρι τώρα παραδοχές σχετικά με το πώς η όραση επηρεάζει το στομάχι μας. Διεξάχθηκε από ερευνητές στο πανεπιστήμιο Ben-Gurion του Negev (BGU) του Ισραήλ οι οποίοι διερεύνησαν το δημοφιλές διαιτητικό τέχνασμα δίαιτας του να σερβίρεται φαγητό σε μικρότερο πιάτο, το οποίο βασίζεται στην οπτική ψευδαίσθηση Delboeuf.
Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ψευδαίσθηση οι άνθρωποι αναγνωρίζουν διαφορετικά μεγέθη όταν τοποθετούνται μέσα σε ένα μεγαλύτερο ή μικρότερο αντικείμενο.
Για παράδειγμα, το κλασικό πείραμα δείχνει ότι ένας μαύρος κύκλος γίνεται αντιληπτός ως μικρότερος όταν τοποθετείται σε μεγαλύτερο κύκλο από ό,τι όταν τοποθετείται σε μικρότερο. Η ψευδαίσθηση που ονομάστηκε έτσι από τον Βέλγο ψυχολόγο Joseph Remi Leopold Delboeuf, πιστεύεται ότι επηρεάζει το μέγεθος της μερίδας των φαγητών. Μια μελέτη του 2012 διαπίστωσε ότι οι συμμετέχοντες σερβιρίστηκαν μικρότερη μερίδα σούπας όταν τους δόθηκαν μικρά μπολ σε σύγκριση με εκείνους που πήραν μεγαλύτερα.
Οι Ισραηλινοί ερευνητές διεξήγαγαν δύο πειράματα με συνολικά 131 συμμετέχοντες για να δουν αν η πείνα επηρεάζει την αντίληψη των τροφίμων σε διαφορετικά πλαίσια. Διαπίστωσαν ότι, όταν οι άνθρωποι στερούνται τροφής, είναι πιο πιθανό να προσδιορίσουν με ακρίβεια ένα μέγεθος μερίδας, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο τους σερβίρουν αυτή την μερίδα.
Οι συμμετέχοντες που δεν είχαν φάει για τουλάχιστον τρεις ώρες είναι πιο πιθανό να προσδιορίσουν σωστά την μερίδα της πίτσας που τοποθετήθηκε είτε σε μικρό είτε σε μεγάλο πιάτο, σε αντίθεση με εκείνους που είχαν φάει πρόσφατα. Επιπλέον, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι δύο ομάδες μπόρεσαν να αναγνωρίσουν σωστά το μέγεθος της μερίδας μόνο όταν αυτό αφορούσε τρόφιμα.
Όταν σε μια άλλη δοκιμασία οι συμμετέχοντες κλήθηκαν να συγκρίνουν το μέγεθος των μαύρων κύκλων που είχαν τοποθετηθεί μέσα σε κύκλους διαφορετικού μεγέθους, και οι δύο ομάδες έδωσαν παρόμοια ανακριβείς απαντήσεις.
Η ομάδα των επιστημόνων σχολίασε ότι τα ευρήματα της έρευνας που δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Appetite, δείχνουν ότι η πείνα διεγείρει μεγαλύτερη αναλυτική επεξεργασία, η οποία δεν ξεγελιέται τόσο εύκολα από την οπτική ψευδαίσθηση. “Το μέγεθος του πιάτου δεν έχει τόση σημασία όσο νομίζουμε”, λέει ο Δρ Tzvi Ganel, επικεφαλής του Laboratory for Visual Perception and Action στο Τμήμα Ψυχολογίας του BGU.
“Ακόμα κι αν πεινάτε και δεν έχετε φάει ή προσπαθείτε να μειώσετε τις μερίδες που καταναλώνετε, μια μερίδα φαίνεται παρόμοια είτε γεμίζει ένα μικρότερο πιάτο είτε περιβάλλεται από κενό χώρο σε ένα μεγαλύτερο πιάτο”, διευκρινίζει ο Ganel.
“Την τελευταία δεκαετία, τα εστιατόρια και άλλες επιχειρήσεις τροφίμων χρησιμοποιούν σταδιακά μικρότερα πιάτα για να συμμορφώνονται με την αντιληπτική προκατάληψη ότι αυτό θα μειώσει την κατανάλωση τροφίμων”, πρόσθεσε ο Δρ Ganel. “Η μελέτη αυτή καταρρίπτει την ιδέα. Όταν οι άνθρωποι πεινούν, ειδικά όταν κάνουν δίαιτα, είναι λιγότερο πιθανό να ξεγελαστούν από το μέγεθος του πιάτου, είναι πιθανότερο να συνειδητοποιήσουν ότι τρώνε λίγο και είναι πιο επιρρεπείς στην υπερκατανάλωση τροφής αργότερα”, κατέληξε.
Αλλά όσοι είστε σε δίαιτα μην απελπίζεστε. Σύμφωνα με τον Δρ. Ganel, υπάρχουν πολλές αποδείξεις ότι το περιβάλλον επηρεάζει τις διατροφικές μας συνήθειες. Για παράδειγμα, αν είστε άνδρας, ο μπλε φωτισμός μπορεί να συμβάλει στη μείωση της κατανάλωσης τροφίμων. Το χρώμα παίζει επίσης ρόλο: μια μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2012 στο περιοδικό Appetite, έδειξε ότι το χρώμα του πιάτου μπορεί να επηρεάσει την πρόσληψη τροφής και ποτών.
Συγκεκριμένα, ένα μπλε μπολ ή ένα φλιτζάνι έκανε τους συμμετέχοντες να καταναλώσουν περισσότερα σνακ και αναψυκτικά απ ‘ό,τι όταν το ίδιο σκεύος ήταν κόκκινο. Και μια μελέτη του 2006 έδειξε ότι οι συμμετέχοντες έτρωγαν περισσότερο αν άκουγαν μουσική. Με άλλα λόγια, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τρώμε, ακόμα κι αν η παλιά θεωρία του να χρησιμοποιούμε ένα μικρότερο πιάτο δεν λειτουργεί πάντα.