Η Καθαρά Δευτέρα εκτός από τους χαρταετούς, τον χαλβά, τη λαγάνα και τα παιχνίδια στην εξοχή, υπόσχεται και πολλά εδέσματα, τα περισσότερα από τα οποία είναι θαλασσινά.
Όσο υπέροχα και αν γαργαλάνε τον ουρανίσκο μας τα θαλασσινά, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην ποιότητα και τη φρεσκάδα τους.
Οι τροφικές δηλητηριάσεις τη Σαρακοστή, έχουν γίνει, δυστυχώς, σύνηθες φαινόμενο.
Καθαρά Δευτέρα: Πώς να ξεχωρίσετε τα φρέσκα και ασφαλή θαλασσινά της Σαρακοστής
Όταν λέμε Σαρακοστιανά, εννοούμε κυρίως τα «κεφαλόποδα», δηλαδή χταπόδια, καλαμάρια, σουπιές και θράψαλα. Επίσης θαλασσινά σαρακοστιανά είναι τα «δίθυρα οστρακοειδή», δηλαδή μύδια, στρείδια, κυδώνια, γυαλιστερές, αχιβάδες και χτένια.
Επίσης έχουμε τα «μαλακόστρακα», δηλαδή γαρίδες, καραβίδες, αστακούς και καβούρια. Τέλος, σαρακοστιανά είναι και οι αχινοί και φυσικά η ταραμοσαλάτα.
Τα κριτήρια καταλληλότητας και υγιεινής για να επιλέξουμε τα θαλασσινά, σύμφωνα με τον ΕΦΕΤ, βασίζονται στην αφή, στην όραση, και στην όσφρηση μας:
- Τα θαλασσινά θα πρέπει να «μυρίζουν θάλασσα», αυτό είναι απαράβατος κανόνας. Οποιαδήποτε άλλη μυρωδιά (πχ αμμωνία) θα πρέπει να μας προβληματίσει και να μην τα αγοράσουμε.
- Η επιφάνεια του σώματός τους θα πρέπει να είναι υγρή και γυαλιστερή
- Εάν πρόκειται για κεφαλόποδα, μπορούμε να τραβήξουμε απαλά τα πλοκάμια και τις βεντούζες που θα πρέπει να είναι ανθεκτικές και να μην «ξεκολλούν».
- Πιάνουμε και τσιμπάμε τη σάρκα τους, η οποία θα πρέπει να είναι συμπαγής, ελαστική και γυαλιστερή.
- Ελέγχουμε τα μάτια. Θα πρέπει να είναι και αυτά γυαλιστερά, να είναι «ζωηρά» και όχι θολά και να μην έχουν κηλίδες.
Επίσης:
- Εάν πρόκειται για οστρακοειδή, τότε το πρώτο που ελέγχουμε είναι το κέλυφός τους. Θα πρέπει να είναι ερμητικά κλειστό και στις προσπάθειες μας να το ανοίξουμε, να ανοίγει με δυσκολία. Εάν το κέλυφος είναι λίγο ανοιχτό θα πρέπει όταν το πιέσουμε να κλείνει μόνο του.
- Το εσωτερικό, θα πρέπει να είναι υγρό, άοσμο και φυσικά καθαρό.
- Η σάρκα θα πρέπει να είναι υγρή και, οπωσδήποτε, γερά προσκολλημένη στο κέλυφος. Το παλιό κόλπο με το λεμόνι που ρίχνουμε πάνω στη σάρκα του οστρακοειδούς και εκείνη συστέλλεται, είναι πάντα διαχρονικό και ασφαλές.
- Για τα μαλακόστρακα, θα πρέπει και αυτά να «μυρίζουν θάλασσα», τα πόδια τους να είναι σκληρά και στερεά κολλημένα στο σώμα, η μεμβράνη του θώρακα να είναι τεντωμένη, ανθεκτική και διάφανη και να μην υπάρχουν μαύρες κηλίδες στο κεφάλι και τον θώρακα. Να ξέρετε ότι οι φρέσκες γαρίδες γλιστρούν εύκολα, όταν προσπαθήσουμε να τις κλείσουμε μέσα στο χέρι μας.
- Ιδιαίτερη προσοχή και στην ταραμοσαλάτα. Ο ταραμάς, θα πρέπει να έχει ομοιόμορφο χρώμα, σύσταση μαλθακή και να μην είναι πικρός ή όξινος στη γεύση. Πιθανή αλλοίωση στον ταραμά, διαπιστώνεται από την εμφάνιση μούχλας, την ξηρότητα και την τάγγιση.
Τα σαρακοστιανά, εκτός από τους κινδύνους που κρύβουν για δηλητηρίαση, θα πρέπει, όταν τα καταναλώνουμε, να είμαστε σίγουροι πως δεν έχουμε κάποια αλλεργία σε κάποια ουσία τους, ή και στην ίδια την τροφή.
Π.χ να μην είμαστε αλλεργικοί στα στρείδια. Υπάρχουν άνθρωποι που είναι αλλεργικοί ακόμη και στον χαλβά. Εάν αντιληφθούμε ότι κάποιος, ή και εμείς, πάθαμε αλλεργία θα πρέπει μα τηλεφωνήσουμε στον γιατρό μας και δίχως καθυστέρηση να πάμε στο νοσοκομείο.
Τροφική δηλητηρίαση
Με απλά λόγια η τροφική δηλητηρίαση, προκύπτει από την βρώση μολυσμένης από παθογόνους μικροοργανισμούς, ή τοξίνες, τροφής.
Και φυσικά δεν είναι απαραίτητο η τροφή να είναι αλλοιωμένη, αφού μια τροφική δηλητηρίαση μπορεί να προκύψει ακόμη και εάν απλά δεν τηρηθούν οι κανόνες υγιεινής στη συντήρηση, ή στο μαγείρεμα των τροφών.
Αν ομαδοποιήσουμε τους «υπεύθυνους» για μια τροφική δηλητηρίαση, καταλήγουμε ουσιαστικά στα τρία πιο συνηθισμένα βακτήρια και μικρόβια: Την σαλμονέλα, το καμπυλοβακτηρίδιο και τον σταφυλόκοκκο. Σε κάθε τροφική δηλητηρίαση το κύριο σύμπτωμα είναι ο εμετός, η διάρροια και ο πόνος στο στομάχι ή και την κοιλιά.
Η σαλμονέλα βρίσκεται στα ζωικά τρόφιμα (κρέας, πουλερικά, γάλα, αυγά) και μεταφέρεται στον άνθρωπο εάν τα φαγητά δεν μαγειρευτούν καλά. Εκδηλώνεται 12 με 36 ώρες μετά την κατανάλωση και διαρκεί από 2 ημέρες μέχρι και μια εβδομάδα. Προκαλεί έντονους πόνους στην κοιλιά, διάρροια, εμετούς και πονοκεφάλους.
Ομοίως και το καμπυλοβακτηρίδιο, έχει τα ίδια με τη σαλμονέλα συμπτώματα, και εμφανίζεται και αυτό στα ζωικά τρόφιμα. Μπορεί να διαρκέσει μέχρι και 10 ημέρες.
Ο σταφυλόκοκκος «κρύβεται» στο κρέας, στα θαλασσινά και στα γαλακτοκομικά, εμφανίζεται σχεδόν αμέσως μετά από την κατανάλωση της μολυσμένης τροφής (ακόμη και μετά από 2 με 6 ώρες) και εκτός από διάρροια, πόνο στην κοιλιά και εμετούς, προκαλεί ναυτία, κόπωση, έντονη εφίδρωση και αφυδάτωση.
Πως καταπολεμάμε μια τροφική δηλητηρίαση
Τις περισσότερες φορές δεν απαιτείται θεραπεία με φάρμακα. Χρειάζεται μόνο υπομονή μέχρι να περάσουν τα συμπτώματα. Βέβαια πρέπει να ενισχύσουμε και τον οργανισμό μας. Αυτό γίνεται με το να πίνουμε πολλά υγρά και κάποιο ηλεκτρολυτικό διάλυμα (τις πρώτες 15 ώρες) επειδή ο οργανισμός χάνει ηλεκτρολύτες λόγω της διάρροιας, και μπορεί να πάθει αφυδάτωση.
Για τον πόνο στο στομάχι αλλά και τη διάρροια θα πρέπει να τρώμε (για να μην καταρρεύσουμε) στεγνές κι εύπεπτες τροφές. Αποφεύγετε, ακόμη και όταν γίνετε αρχικά καλά, για κάποιο χρονικό διάστημα, βαριά φαγητά γεμάτα με πολλά καρυκεύματα, επιδή θα επιβαρύνετε το ήδη καταπονημένο, πεπτικό σας σύστημα.
Από τα θαλασσινά παθαίνουμε τοξική δηλητηρίαση. Ο τύπος αυτός προκαλείται από τις τοξίνες που παράγονται από τον σταφυλόκοκκο. Και σε αυτή την περίπτωση είναι πολύ σημαντική η κατανάλωση υγρών (πχ τσάι) και νερού.
Σε γιορτές όπως η Καθαρά Δευτέρα ή το Πάσχα πολλοί παθαίνουν δηλητηρίαση από τα οινοπνευματώδη. Οι πρώτες βοήθειες σε αυτή την περίπτωση απαιτούν ιδιαίτερη προσοχή αφού συχνά ο πάσχων μπορεί να χάσει τις αισθήσεις του και να εισροφήσει τον ίδιο του τον εμετό και να πνιγεί.
Σε κάθε περίπτωση αυτό που πρέπει να προσέχουμε με τις δηλητηριάσεις, είναι:
- εάν τα συμπτώματα είναι έντονα και δεν υποχωρούν
- εάν ο πάσχων παρουσιάσει στεγνά χείλη και μάτια με μαύρους κύκλους ή πρησμένο πρόσωπο
- εάν η ξαφνική αδυναμία του (που μέχρι ενός σημείου είναι φυσιολογική), συνοδευτεί από μούδιασμα, δύσπνοια, ή παραισθήσεις
- εάν η διάρροια διαρκέσει περισσότερες από 24 ώρες και συνοδευτεί από πυρετό
- εάν στις κενώσεις εμφανιστεί αίμα
- εάν πέσει ο σφυγμός και η αναπνοή είναι επιπόλαιη