Το ανθρώπινο σώμα δέχεται καθημερινά επιθέσεις, τόσο εξωγενείς όσο και από μέσα από τον ίδιο τον οργανισμό. Εξωγενείς απειλές είναι οι ιοί τα μικρόβια ή ακόμη και η ρύπανση της ατμόσφαιρας, ενώ εσωτερικές απειλές είναι οι λεγόμενες ελεύθερες ρίζες.
Οι ελεύθερες ρίζες προκύπτουν μέσα από φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού και δεν μπορούμε με τίποτα να τις αποφύγουμε. Αν θέλουμε να τις αποφύγουμε, θα πρέπει και να σταματήσουμε να ζούμε. Οι ελεύθερες ρίζες γεννιούνται όταν το σώμα μετατρέπει τις τροφές σε ενέργεια, καθώς επίσης και με την έκθεση στον ήλιο ή μέσω της τροφής ή του αέρα που αναπνέουμε.
Σύμφωνα με το mednutrition.gr ο χαρακτηριστικό των ελεύθερων ριζών είναι ότι κλέβουν ηλεκτρόνια από άλλα συστατικά του οργανισμού. Οποιαδήποτε ουσία βρεθεί γύρω τους μπορούν να τη βλάψουν, για παράδειγμα η κακή χοληστερόλη μπορεί να οξειδωθεί από τις ελεύθερες ρίζες και να γίνει ιδιαίτερα βλαπτική για τα αγγεία. Με τον ίδιο τρόπο αλλοιώνονται οι κυτταρικές μεμβράνες και το DNA, με ό,τι αυτό συνεπάγεται στις λειτουργίες των κυττάρων.
Για να μην μπούμε όμως σε λεπτομέρεις χημείας πρέπει να τονίσουμε ότι το ανθρώπινο σώμα πάντα ζούσε με αυτές τις “κακές“ ελεύθερες ρίζες και έχει φυσική άμυνα απέναντί τους. Το ίδιο το σώμα παράγει αντιοξειδωτικές ουσίες και πολεμά την παραπάνω κατάσταση.
Τα αντιοξειδωτικά εκτός του ότι παράγονται από το σώμα μπορούμε να τα πάρουμε και από την τροφή μας. Ειδικά στην Ελλάδα, με το πλούσιο σε βιταμίνη Ε ελαιόλαδο και την αφθονία φρέσκων φρούτων και λαχανικών δεν πρέπει να ανησυχούμε για την πρόσληψη αντιοξειδωτικών ουσιών.
Υπάρχουν εκατομμύρια αντιοξειδωτικές ουσίες, από τις πιο γνωστές είναι η βιταμίνη C, η βιταμίνη Ε για την οποία έχει γίνεται πολύ λόγος σε σχέση με τα καρδιαγγειακά, το β καροτένιο, καθώς και το σελήνιο και το μαγγάνιο.
Όταν έγινε γνωστό ότι οι ελεύθερες ρίζες εμπλέκονται στην αθηρωσκλήρωση, στον καρκίνο και σε άλλες χρόνιες καταστάσεις άρχισαν να μελετώνται κατά κόρον. Επιδημιολογικές μελέτες έδειξαν οτι άνρθωποι με χαμηλή προσληψη φρούτων και λαχανικών και κατ’επέκταση και αντιοξειδωτικών ήταν σε υψηλότερο κίνδυνο για καρδιαγγειακά και άλλα χρόνια νοσήματα. Όμως αυτό δεν σημαίνει οτι τα αντιοξειδωτικά μπορύν να θεραπεύσουν τέτοιες καταστάσεις.
Τα αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές δεν είναι και τόσο υποσχόμενα τελικά. Οι έρευνες ωστόσο συνεχίζονται και αναμένουμε αποτελέσματα.
Οι αντιοξειδωτικές ουσίες είναι αναρίθμητες, ωστόσο τελευταία κάποιες αρχίζουν να γίνονται της μόδας. Ας δούμε τα χαρακτηριστικά από κάποια νέα αντιξειδωτικά που γίνονται δημοφιλή.
Ρεσβερατρόλη: Βρίσκεται στον φλοιό του σταφυλιού και ιδιαίτερα των κόκκινων σταφυλιών, στα φύλλα ευκαλύπτου και ελάτου, στους ξηρούς καρπούς και στα μούρα. Βρίσκεται επίσης στο κόκκινο κρασί, τα οφέλη του οποίου στο καρδιαγγειακό είναι γνωστά εφόσον καταναλώνεται με μέτρο.
Η ρεσβερατρόλη έχει ισχυρή αντιοξειδωτική και αντιφλεγονώδη δράση. Επίσης, φαίνεται να επηρεάζει τον μεταβολισμό του λιπώδους ιστού σε παχύσαρκα άτομα και να προκαλεί παραγωγή ορμονών με τρόπο παρόμοιο με αυτόν του περιορισμού θερμίδων. Για παράδειγμα, όταν κάνουμε περιορισμό θερμιδών μειώνεται η ινσουλινοαντίσταση. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και η ρεσβερατρόλη σε παχύσαρκα άτομα.
Επίσης, μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι έχει αντικαρκινική δράση. Στο πλαίσιο της Μεσογειακής διατροφής, προτείνουμε 1 ποτήρι κρασί για τις γυναίκες και 2 ποτήρια για τους άνδρες.
Ασταξανθίνη: Η ασταξανθίνη ανήκει στα καροτένια. Σε αυτήν οφείλεται το έντονο χρώμα του σολομού, του αστακού και της γαρίδας. H αντιοξειδωτική της δράση είναι ισχυρότερη από το λυκοπένιο το α καροτένιο και το β καροτένιο. Προστατεύει τις κυτταρικές μεμβράνες από την οξείδωση, καθώς εισχωρεί μέσα στη λιπιδική διπλοστοιβάδα.
Κουρκουμίνη: Περιέχεται σε ένα ινδικό μπαχαρικό, τον κουρκουμά, και είναι από τα βασικά συστατικά του κάρι. Μελέτες σε κύτταρα και σε πειραματόζωα έδειξαν ότι έχει αντικαρκινική και αντιφλεγμονώδη δράση. Κλινική μελέτη έχει δείξει επίσης ότι μειώνει τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας.
Σίγουρα, οι έρευνες είναι πολλές και το ενδιαφέρον γύρω από τα αντιοξειδωτικά είναι έντονο, όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι με καλή ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε φρούτα, λαχανικά μπορούμε να προσλάβουμε τα απαραίτητα αντιοξειδωτικά. Τέλος, είναι σημαντικό να μην ξεχνάμε να χρησιμοποιούμε τα βότανα της ελληνικής φύσης, όπως η ρίγανη, το θρούμπι κ.ά. που είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αντιοξειδωτικά.