Την πρώτη εξελιγμένη θεραπεία για τον πιο επιθετικό καρκίνο του μαστού, ενέκρινε η αρμόδια Αρχή των ΗΠΑ. Πρόκειται για μία ανοσοθεραπεία που εγκρίθηκε για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού. Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστούδεν είναι η πιο συχνή μορφή της νόσου. Είναι όμως η πιο δύσκολη στην αντιμετώπιση και συχνά αντιστέκεται στις υπάρχουσες θεραπείες.
Συνήθως εμφανίζεται σε νεαρές γυναίκες (πριν την εμμηνόπαυση) και η πρόγνωσή του είναι φτωχή. Στην πραγματικότητα, παρότι αντιπροσωπεύει ποσοστό 10-20% των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού, ευθύνεται για δυσανάλογα υψηλό ποσοστό θανάτων – ίσως για το 30-40%, σύμφωνα με στατιστικές από τις ΗΠΑ.
Ο όρος «τριπλά αρνητικός» σημαίνει ότι ο όγκος ΔΕΝ είναι ευαίσθητος στις ορμόνες οιστρογόνα και προγεστερόνη. Ούτε διαθέτει μία πρωτεΐνη που λέγεται HER2. Αυτό έχει ως συνέπεια να μην ανταποκρίνεται στις ορμονικές θεραπείες για τον καρκίνο του μαστού, ούτε στα φάρμακα που στοχεύουν την HER2. Έτσι, η μοναδική θεραπεία για τις προχωρημένες μορφές του ήταν η χημειοθεραπεία.
Τώρα, όμως, η αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων & Φαρμάκων (FDA) ενέκρινε την πρώτη ανοσοθεραπεία γι’ αυτόν. Πρόκειται για το μονοκλωνικό αντίσωμα ατεζολιζουμάμπη (atezolizumab) που θα χορηγείται μαζί με μία χημειοθεραπεία. Η χημειοθεραπεία είναι η ναμπ-πακλιταξέλη (nab-paclitaxel).
Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση της FDA, ο συνδυασμός εγκρίνεται για τις ασθενείς:
- Με ανεγχείρητο, τοπικά προχωρημένο ή μεταστατικό τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού
- Εφ’ όσον τα καρκινικά κύτταρά τους διαθέτουν στην επιφάνειά τους μία πρωτεΐνη που ονομάζεται συνδέτης του υποδοχέα προγραμματισμένου κυτταρικού θανάτου-1 (PD-L1).
Η πρωτεΐνη PD-L1 πρέπει να υπάρχει στα κύτταρα του τουλάχιστον 1% της επιφάνειας του όγκου. Το ποσοστό αυτό καθορίζεται με μία ειδική εξέταση την οποία επίσης ενέκρινε η FDA.
Η έγκριση βασίσθηκε στα ευρήματα της μελέτης IMpassion130. Στη μελέτη αυτή συμμετείχαν 902 γυναίκες με προχωρημένο τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού. Οι γυναίκες προέρχονταν από 41 χώρες.
Αναστολείς των φρένων του ανοσοποιητικού
Η ατεζολιζουμάμπη είναι μία ανοσοθεραπεία που ανήκει στους αναστολείς των «φρένων» του ανοσοποιητικού (checkpoint inhibitors). Τα φάρμακα αυτά βοηθούν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος να αναγνωρίσουν τα καρκινικά και να τα σκοτώσουν. Η ανοσοθεραπεία συνήθως επιδρά σε λιγότερο από τους μισούς ασθενείς που την λαμβάνουν. Ωστόσο μπορεί να χαρίσει πολλά χρόνια ζωής σε μερικούς ανθρώπους που ήταν βαριά άρρωστοι.
Ήδη, λ.χ., έχει μεταμορφώσει την πρόγνωση για πολλούς πάσχοντες από άλλες μορφές καρκίνου, όπως το μελάνωμα, ο μη-μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα κ.λπ. Από τις ασθενείς της μελέτης Impassion 130, άλλες έκαναν μόνο χημειοθεραπεία και άλλες πήραν τον νέο συνδυασμό. Στις γυναίκες με θετικό PD-L1, ο συνδυασμός οδήγησε σε σημαντική βελτίωση του χρονικού διαστήματος χωρίς εξέλιξη της νόσου.
Από 4,8 μήνες που ήταν με τη χημειοθεραπεία, έφτασε τους 7,4 μήνες με το συνδυασμό. Διάστημα χωρίς εξέλιξη της νόσου σημαίνει πόσο καιρό έζησαν οι ασθενείς χωρίς να αναπτυχθεί άλλο ο καρκίνος τους. Οι επιστήμονες αναμένουν ακόμα τα αποτελέσματα για την ολική επιβίωση. Ολική επιβίωση σημαίνει πόσο θα ζήσουν οι ασθενείς, ανεξάρτητα από το αν μεγάλωσε ο καρκίνος τους ή όχι.
Οι πρώτες ενδείξεις ήταν πως ο συνδυασμός αυξάνει την διάμεση ολική επιβίωση. Είναι 25 μήνες, έναντι 15,5 μηνών μόνο με χημειοθεραπεία. Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες του συνδυασμού ήταν αλωπεκία, περιφερειακές νευροπάθειες, κόπωση, ναυτία, διάρροια, δυσκοιλιότητα, αναιμία κ.λπ. Οι συνέπειες αυτές αναφέρθηκαν από περισσότερο από το 20% των ασθενών.
Λίγες μεταλλάξεις
Η εξεύρεση μιας νέας θεραπευτικής επιλογής για τον τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού ήταν πολύ δύσκολη. Οι επιστήμονες εικάζουν ότι ίσως αυτό οφείλεται στο ότι ο καρκίνος του μαστού διαθέτει λιγοστές μεταλλάξεις. Αυτό είναι σημαντικό, διότι όσο περισσότερες γενετικές μεταλλάξεις έχει ένα κύτταρο, τόσο πιθανότερο είναι να το αναγνωρίσει ως ξένο το ανοσοποιητικό και να του επιτεθεί.
«Ο νέος συνδυασμός είναι μία συναρπαστική εξέλιξη για μερικές γυναίκες με μεταστατικό, τριπλά αρνητικό καρκίνο του μαστού», δήλωσε η κυρία Hayley Dinerman, εκτελεστική διευθύντρια του αμερικανικού Ιδρύματος Τριπλά Αρνητικού Καρκίνου του Μαστού.
«Η χημειοθεραπεία αποτέλεσε επί σειρά ετών τον στυλοβάτη της θεραπείας. Ήρθε η ώρα να προσφερθεί στις ασθενείς μια νέα, εξελιγμένη θεραπεία. Είναι, επομένως, πολύ ενθαρρυντική η νέα έγκριση, που τους παρέχει την ευκαιρία να υποβληθούν σε ανοσοθεραπεία».
Ο τριπλά αρνητικός καρκίνος του μαστού συνήθως είναι πιο επιθετικός από τις άλλες μορφές της νόσου. Έχει επίσης περισσότερες πιθανότητες υποτροπής. Η ατεζολιζουμάμπη είναι εγκεκριμένη και για άλλες μορφές καρκίνου. Στην Ευρώπη έχει έγκριση για τον καρκίνο του ουροθηλίου (π.χ. καρκίνος ουροδόχου κύστεως) και για τον μη-μικροκυτταρικό καρκίνο του πνεύμονα.