Η χοληστερόλη είναι μία ουσία που παράγεται φυσιολογικά από τα κύτταρα του ανθρώπου και αποτελεί συστατικό της κυτταρικής μεμβράνης.
Η ουσία αυτή είναι απαραίτητη για τη ζωή, ωστόσο όταν συσσωρεύεται σε μεγάλες ποσότητες στο αίμα μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Η χοληστερόλη, σε συνδυασμό με άλλες ουσίες όπως το λίπος και το ασβέστιο, εναποτίθεται στα τοιχώματα των αρτηριών όπου σχηματίζει πλάκες.
Σταδιακά, το γεγονός αυτό προκαλεί στένωση των αγγείων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επιπλοκές, όπως:
-το έμφραγμα του μυοκαρδίου και,
-το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Σύμφωνα με δεδομένα από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO), περίπου 2.6 εκατομμύρια θάνατοι ετησίως αποδίδονται στα υψηλά επίπεδα της χοληστερόλης των ασθενών.
Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε τους 9 συχνότερους μύθους για τη χοληστερόλη.
Η Χοληστερόλη είναι επιβλαβής για τον οργανισμό
Όπως προαναφέρθηκε και στο εισαγωγικό κείμενο, η χοληστερόλη αποτελεί βασικό συστατικό των κυτταρικών μεμβρανών.
Εκτός από το δομικό της ρόλο στις μεμβράνες, η χοληστερόλη είναι επίσης απαραίτητη για την παραγωγή των στεροειδών ορμονών, της βιταμίνης D και του χολικού οξέος.
Κατά συνέπεια, αν και τα υψηλά επίπεδα της χοληστερόλης αποτελούν παράγοντα κινδύνου για την εμφάνιση διαφόρων νόσων, είναι αδύνατο να επιβιώσουμε χωρίς χοληστερόλη.
Στην πραγματικότητα, η χοληστερόλη δεν είναι επιβλαβής ουσία φυσιολογικά, ωστόσο ο ανθυγιεινός τρόπος ζωής μπορεί να αυξήσει τα επίπεδά της προκαλώντας διάφορα προβλήματα.
Διαχρονικά, ο άνθρωπος δεν είχε πάντοτε πρόσβαση σε περίσσεια τροφής στο βαθμό που έχει σήμερα.
Κατά συνέπεια, σήμερα τα επίπεδα της χοληστερόλης είναι αυξημένα και εναποτίθεται στα αγγεία προκαλώντας προβλήματα.
Εκτός από τις λειτουργίες που επιτελεί στον οργανισμό, ο τρόπος μεταφοράς της χοληστερόλης μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα στην υγεία.
Η χοληστερόλη μετακινείται μέσω των λιποπρωτεϊνών, δηλαδή ουσιών που αποτελούνται από λίπη και πρωτεΐνες.
Η μεταφορά αυτή συμβαίνει με 2 τρόπους:
–Η λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας (LDL) μεταφέρει τη χοληστερόλη από τη ήπαρ στα κύτταρα όπου χρησιμοποιείται σε διάφορες διεργασίες.
Η LDL είναι η γνωστή μας «κακή» χοληστερόλη, καθώς τα υψηλά επίπεδά της στο αίμα συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου.
Η λιποπρωτεΐνη υψηλής πυκνότητας (HDL) είναι η γνωστή και ως «καλή» χοληστερόλη, καθώς μεταφέρει τη χοληστερόλη πίσω στο ήπαρ.
Μόλις φτάσει εκεί, η χοληστερόλη απομακρύνεται από τον οργανισμό, γεγονός που μειώνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο.
-Έχω φυσιολογικό βάρος, άρα δεν έχω υψηλή χοληστερόλη
Η ισορροπία της χοληστερόλης εξαρτάται τόσο από τα τρόφιμα που καταναλώνουμε όσο και από γονιδιακούς παράγοντες.
Για παράδειγμα, υπάρχουν γονίδια που περιορίζουν την ικανότητα του οργανισμού να επεξεργάζεται αποτελεσματικά τη χοληστερόλη.
Η νόσος που προκαλείται από τα παραπάνω γονίδια λέγεται οικογενής υπερχοληστερολαιμία και επηρεάζει περίπου 1 στα 200 άτομα.
Το σωματικό βάρος συνδέεται συνήθως με τη λειτουργία του μεταβολισμού και την ισορροπία ανάμεσα στις θερμίδες που προσλαμβάνουμε και αυτές που καταναλώνουμε.
Κατά συνέπεια, ακόμα κι αν έχουμε φυσιολογικό σωματικό βάρος, υπάρχει πιθανότητα να έχουμε υψηλή χοληστερόλη.
Άλλοι παράγοντες που μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα της χοληστερόλης είναι:
-τα τρόφιμα που καταναλώνουμε,
-η φυσική άσκηση,
-το κάπνισμα και,
-η κατανάλωση αλκοόλ.
Τα επίπεδα της χοληστερόλης συνδέονται και με άλλους παράγοντες όπως για παράδειγμα η ηλικία και η κληρονομικότητα.
-Η υψηλή χοληστερόλη προκαλεί πάντοτε συμπτώματα
Στους περισσότερους ασθενείς η υψηλή χοληστερόλη δεν προκαλεί συμπτώματα.
Αυτός είναι και ο λόγος που θα πρέπει να κάνουμε τακτικά εξετάσεις για να παρακολουθήσουμε τα επίπεδα της χοληστερόλης.
Η ηλικία που θα πρέπει να αρχίσουμε να κάνουμε εξετάσεις καθώς και η συχνότητά τους εξαρτάται από τους παράγοντες κινδύνου κάθε ατόμου.
Τα μοναδικά «συμπτώματα» που συνδέονται με τη χοληστερόλη εμφανίζονται όταν αυτή έχει ήδη προκαλέσει εκτεταμένες βλάβες στα αγγεία.
Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να εμφανιστεί στηθάγχη, έμφραγμα του μυοκαρδίου και αιφνίδιος θάνατος.
-Αν καταναλώνω τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε χοληστερόλη, τότε θα έχω υψηλότερα επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα
Το θέμα αυτό είναι λίγο πιο σύνθετο απ’ όσο θα περιμέναμε.
Η χοληστερόλη που καταναλώνουμε με τη διατροφή δεν συνδέεται απαραίτητα με τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα.
Η αυξημένη κατανάλωση υδατανθράκων, ιδιαίτερα απλών, μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα, ακόμα κι αν δεν καταναλώνουμε τρόφιμα με χοληστερόλη.
Επιπλέον, η φυσική άσκηση μπορεί να περιορίσει τα επίπεδα της χοληστερόλης, ανεξαρτήτως της διατροφής που κάνουμε.
Προφανώς, τα τρόφιμα που καταναλώνουμε συνδέονται σε κάποιο βαθμό με τα επίπεδα της χοληστερόλης.
Όταν πηγαίνουμε στο σούπερ μάρκετ δεν αγοράζουμε ένα πακέτο χοληστερόλης, αλλά τρόφιμα που την περιέχουν όπως:
-το κόκκινο κρέας,
-το τυρί και τα,
-αυγά.
Το κόκκινο κρέας εκτός από τη χοληστερόλη περιέχει και κορεσμένα λίπη.
Η χοληστερόλη αποτελεί ζωικό προϊόν, επομένως τα τρόφιμα που περιέχουν κορεσμένα λίπη αυξάνουν ειδικά τα επίπεδα της «κακής» (LDL) χοληστερόλης η οποία εναποτίθεται στα τοιχώματα των αγγείων.
-Όλοι πρέπει να έχουν τους ίδιους στόχους για τα επίπεδα της χοληστερόλης
Ο στόχος του κάθε ασθενούς για τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα διαφοροποιείται ανάλογα με το ιστορικό του, καθώς και ορισμένους παράγοντες κινδύνου όπως η ηλικία.
Για τους ασθενείς που δεν έχουν ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου, ο στόχος για την LDL χοληστερόλη θα πρέπει να είναι κάτω από 100 mg/dl.
Ωστόσο στους ασθενείς με ιστορικό εμφράγματος, εγκεφαλικού επεισοδίου ή άλλων αγγειακών παθήσεων, ο στόχος θα πρέπει να είναι κάτω από 70 mg/dl ή χαμηλότερος.
-Μόνο οι άνδρες θα πρέπει να ανησυχούν για τα επίπεδα της χοληστερόλης
Ο μύθος αυτός υπάρχει εδώ και αρκετά χρόνια, ωστόσο δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Δεδομένα από το CDC των ΗΠΑ για τα έτη 2015-2018 έδειξαν ότι το 11.4% των ενηλίκων στη χώρα είχε υψηλή χοληστερόλη.
Ξεχωρίζοντας τα δεδομένα για τα δύο φύλα, η συχνότητα της χοληστερόλης στους άνδρες ήταν 10.5%, ενώ,
–στις γυναίκες 12.1%.
Αυτό συμβαίνει γιατί στις γυναίκες, όταν αρχίσουν να μειώνονται τα επίπεδα των οιστρογόνων, φθίνει και η προστατευτική τους δράση, με αποτέλεσμα να αυξάνεται ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου.
Ως αποτέλεσμα, οι γυναίκες παρουσιάζουν καρδιαγγειακή νόσο σε μεγαλύτερη ηλικία σε σχέση με τους άνδρες.
Σήμερα γνωρίζουμε επίσης ότι οι γυναίκες έχουν χειρότερη πρόγνωση από την καρδιαγγειακή νόσο και μάλιστα διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο θανάτου από αυτή συγκριτικά με άλλα αίτια, όπως ο καρκίνος του μαστού.
-Δεν υπάρχει τρόπος να βελτιώσω τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα
Ευτυχώς αυτό δεν είναι αλήθεια.
Εκτός από τη λήψη φαρμάκων για τη μείωση της χοληστερόλης, αυτή μπορεί να περιοριστεί και με άλλες προσεγγίσεις όπως για παράδειγμα:
-η διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους,
-η υγιεινή διατροφή,
-η άσκηση,
-η αποφυγή του καπνίσματος και,
-η αποφυγή του αλκοόλ.
Η βελτίωση της διατροφής και η άσκηση είναι πάντοτε τα πρώτα μέτρα που θα συστήσει ο γιατρός.
Οι στατίνες είναι επίσης ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη μείωση των επιπέδων της χολσητερόλης.
Τα φάρμακα αυτά χρησιμοποιούνται από το 1987 και οι νεότερες στατίνες έχουν υψηλότερη αποτελεσματικότητα και προκαλούν λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.
Σήμερα εξετάζονται επίσης και νέα φάρμακα για την αντιμετώπιση της υψηλής χοληστερόλης, όπως οι αναστολείς του PCSK-9.
Εφόσον παίρνω Στατίνες μπορώ να φάω Ό,τι θέλω
Δυστυχώς και αυτό δεν είναι αληθές.
Αν καταναλώνουμε ανθυγιεινά τρόφιμα, τότε προφανώς θα αυξήσουμε το σωματικό μας βάρος.
Η παχυσαρκία, ιδιαίτερα στην περιοχή της κοιλίας συνδέεται με το μεταβολικό σύνδρομο, μία πρόδρομη μορφή του διαβήτη.
Οι στατίνες δεν είναι φάρμακα για την αντιμετώπιση της παχυσαρκίας. Χορηγούνται αποκλειστικά για τη μείωση των επιπέδων της LDL (κακής) χοληστερόλης, επομένως εξυπακούεται ότι θα πρέπει να προσέχουμε τη διατροφή μας.
-Είμαι κάτω των 40 ετών επομένως δεν χρειάζεται να παρακολουθώ τα επίπεδα της Χοληστερόλης
Αν και αυτή τη στιγμή δεν γνωρίζουμε ακόμα με βεβαιότητα ποια είναι η ιδανική ηλικία για να ξεκινήσουν οι εξετάσεις αίματος για την υψηλή χοληστερόλη, αρκετοί φορείς, μεταξύ των οποίων και το American Heart Association, υποστηρίζουν ότι είναι δυνατό να γίνουν ακόμα και στα 20.
Αυτό συμβαίνει γιατί αν οι βλάβες στα αγγεία από την υψηλή χοληστερόλη ξεκινήσουν από μικρή ηλικία, τότε ο κίνδυνος καρδιαγγειακής νόσου θα αυξηθεί σημαντικά.
Σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες του AHA, η πρώτη εξέταση χοληστερόλης θα πρέπει να γίνει στην εφηβική ηλικία ή ακόμα και νωρίτερα αν υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Ειδικά για ασθενείς με ομόζυγη οικογενή υπερχοληστερολαιμία, ο έλεγχος θα πρέπει να ξεκινά από την ηλικία των 2 ετών.
Πηγή: Αντώνιος Δημητρακόπουλος Ερρίκος Ντυνάν Hospital Center