Όσοι υποφέρουν από ανεπάρκεια παραγωγής δακρύων, ή αλλιώς ξηροφθαλμία, γνωρίζουν ότι πρόκειται για ένα αρκετά ενοχλητικό πρόβλημα υγείας, το οποίο θα πρέπει ο ασθενής να συνειδητοποιήσει ώστε να υιοθετήσει αυστηρά το σωστό θεραπευτικό σχήμα και τις αντίστοιχες συνήθειες.
Παρότι δεν πρόκειται για κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, στις περισσότερες περιπτώσεις η ασυνέπεια μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερα προβλήματα.
Τι είναι η ανεπάρκεια παραγωγής δακρύων και ποια τα βασικά της αίτια;
Στην επιστήμη της οφθαλμολογίας ο όρος «ανεπάρκεια παραγωγής δακρύων» αντιστοιχεί στον γνωστότερο όρο «ξηροφθαλμία» και αφορά μια σειρά από μεταβολές στο δακρυϊκό υμένιο, μια μεμβράνη που προστατεύει το εξωτερικό τμήμα του οφθαλμικού βολβού.
Αυτές οι μεταβολές της λειτουργικής ενότητας που αποτελείται από τον κερατοειδή, τον επιπεφυκότα και τους δακρυϊκούς αδένες σχετίζονται με τη μείωση της παραγωγής ή με την υπερβολική εξάτμιση των δακρύων, με αποτέλεσμα να δημιουργείται αστάθεια στο δακρυϊκό υμένιο, συμπτώματα ερεθισμού και οφθαλμικές παθήσεις.
Ποια είναι τα πιο συχνά αναφερόμενα συμπτώματα από τους ασθενείς;
-Η αίσθηση ότι υπάρχει ξένο σώμα μέσα στο μάτι,
-αίσθημα καύσου,
-τσούξιμο,
-ερεθισμός,
-δακρύρροια,
-ελαφρύς κνησμός,
-φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως),
-θολή όραση,
-μη ανοχή στους φακούς επαφής,
-κόκκινα μάτια,
-βλεννώδεις εκκρίσεις,
-συνεχής βλεφαρισμός των ματιών και,
-μεταβολές στην όραση κατά τη διάρκεια της ημέρας, με πιθανή επιδείνωση προς το τέλος της ημέρας.
Θα πρέπει να τονίσουμε ότι και άλλες παθήσεις της επιφάνειας των ματιών μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα και, συνεπώς, είναι σημαντικό να γίνεται σωστή διάγνωση.
Σε σοβαρότερα περιστατικά μπορεί να εμφανιστούν επιπλοκές όπως:
-έλκος,
-λέπτυνση,
-νεοαγγείωση,
-διάτρηση του κερατοειδούς,
-μικροβιακή μόλυνση και,
-μη φυσιολογική επούλωση με απώλεια όρασης.
Η ένταση και η διάρκεια των συμπτωμάτων ποικίλει.
Εφόσον αποφεύγονται οι παράγοντες κινδύνου, τα περισσότερα περιστατικά δεν είναι σοβαρά.
Ποια η σημασία των δακρύων για την υγεία των ματιών;
Τα δάκρυα αποτελούνται από μια λιπιδική στοιβάδα, η οποία εμποδίζει την εξάτμιση και σταθεροποιεί το δακρυϊκό υμένιο, καθώς και από μια υδάτινη/βλεννώδη στοιβάδα που επιτρέπει στα δάκρυα να προσκολλιούνται στην επιφάνεια του ματιού.
Τα δάκρυα είναι πολύ σημαντικά καθώς διασφαλίζουν τη θρέψη και την ενυδάτωση της επιφάνειας του ματιού, βελτιώνουν την όραση και προστατεύουν από τις βλάβες στους οφθαλμικούς ιστούς.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου σχετικά με την ξηροφθαλμία;
Ο κίνδυνος είναι αυξημένος για:
-άτομα προχωρημένης ηλικίας,
-γυναίκες σε εμμηνόπαυση,
-άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα και,
-καπνιστές,
-χρήστες φακών επαφής.
Επίσης, υπάρχουν και περιβαλλοντικοί παράγοντες που επιδεινώνουν τα συμπτώματα όπως:
-ο άνεμος,
-τα αεροπορικά ταξίδια,
-η έκθεση σε κλιματισμό,
-η ζέστη,
-η επαφή με αλλεργιογόνα,
-χώροι με μολυσμένη ατμόσφαιρα (κλαμπ, μπαρ, εμπορικά κέντρα) και,
-η παρατεταμένη κούραση των ματιών, για παράδειγμα λόγω διαβάσματος ή μπροστά στον υπολογιστή.
Κάποιες παθήσεις σχετίζονται περισσότερο με την εμφάνιση ξηροφθαλμίας όπως:
-η βλεφαρίτιδα (φλεγμονή και παραγωγή πιτυρίδας στα βλέφαρα),
-αλλεργικές παθήσεις,
-ρευματοειδείς αρθρίτιδες,
-συστηματικός ερυθηματώδης λύκος,
-ροδόχρους ακμή,
-σύνδρομο Sjogren, σύνδρομο Stevens-Johnson, λέμφωμα,
-σαρκοείδωση, AIDS,
-πάρεση του προσωπικού νεύρου,
-νόσος Parkinson,
-ορμονικές μεταβολές,
-σοβαρή έλλειψη βιταμίνης Α και,
-αλκοολισμός.
Άλλες γενεσιουργές αιτίες είναι:
-η τοπική ακτινοθεραπεία,
-η χημειοθεραπεία,
-επεμβάσεις στα βλέφαρα,
-η διαθλαστική χειρουργική (σε ασθενείς με μυωπία ή υπερμετρωπία) και,
–κάποια φάρμακα:
-διουρητικά,
-αντισταμινικά,
-αντικαταθλιπτικά,
-υπνωτικά,
-αντιγλαυκωματικά,
-αγγειοσυσταλτικά,
-κορτικοστεροειδή,
-ορμόνες,
-αντιαρρυθμικά,
-η ισοτρετινοΐνη,
-η ατροπίνη,
-οι β-αναστολείς και,
-τα συντηρητικά των κολλύριων
Θεραπεύεται η ξηροφθαλμία; Πως γίνεται η φαρμακευτική αγωγή;
Η αντιμετώπιση της ξηροφθαλμίας είναι πολύ σημαντική για τη βελτίωση της όρασης και για την εξάλειψη των συμπτωμάτων και των βλαβών στην εξωτερική επιφάνεια του ματιού.
Παρ’ όλα αυτά, η πάθηση αυτή δεν είναι πάντα ιάσιμη.
Σημαντικό είναι οι ασθενείς να προειδοποιούνται σχετικά με την εξέλιξη προς μια χρόνια και μη αναστρέψιμη παθολογική κατάσταση, αλλά και να λαμβάνουν τις κατάλληλες οδηγίες σχετικά με τη θεραπευτική αγωγή που πρέπει να ακολουθήσουν.
Παράλληλα, θα πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στη χρήση των φακών επαφής και να ακολουθούν κατά γράμμα τις ενδείξεις της διαθλαστικής χειρουργικής, καθώς μπορεί να προκληθεί επιδείνωση των συμπτωμάτων.
Σε πολύ σοβαρά περιστατικά ξηροφθαλμίας και ξηροστομίας (σύνδρομο Sjogren) χορηγούνται φάρμακα που λαμβάνονται από στόματος.
Εφόσον υπάρχει κάποια βασική πάθηση, θα ήταν επίσης χρήσιμο οι ασθενείς να παραπέμπονται για αξιολόγηση και θεραπεία των φλεγμονωδών παθήσεων που σχετίζονται με την ξηροφθαλμία, και οι οποίες απαιτούν μια συγκεκριμένη θεραπευτική προσέγγιση.