Η οσφυϊκή δισκοκήλη είναι ίσως η συχνότερη πάθηση της σπονδυλικής στήλης.
Πρόκειται, σύμφωνα με πολλούς ερευνητές, για το τίμημα της όρθιας στάσης του ανθρώπου σε συνδυασμό με την υπερβολική καταπόνηση της σπονδυλικής στήλης λόγω κακής στάσης, άρσης μεγάλων βαρών και καθιστικής θέσης.
Ανατομία
Οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι είναι ωοειδείς δομές μεταξύ των σπονδύλων με κύρια λειτουργία την απορρόφηση των κραδασμών και την ευκαμψία της σπονδυλικής στήλης.
Αποτελούνται από ένα σκληρό περίβλημα, τον ινώδη δακτύλιο και εσωτερικά μία ζελατινώδη ουσία, τον πηκτοειδή πυρήνα.
Δισκοκήλη
Μικρές ρήξεις του δακτυλίου επιτρέπουν την έξοδο μέρους του πηκτοειδούς πυρήνα μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα.
Το τμήμα αυτό του πηκτοειδούς πυρήνα που προβάλει ονομάζεται δισκοκήλη.
Η δισκοκήλη μπορεί να είναι είτε κεντρική, προκαλώντας πίεση στον νωτιαίο σάκο, είτε πλάγια πιέζοντας μια από τις εξερχόμενες οσφυϊκές ρίζες
Εκδηλώνεται στο πλείστο των περιπτώσεων με οξύ πόνο στη μέση που αντανακλά στο ισχίο και συνοδεύεται πολλές φορές από αιμωδίες (μούδιασμα).
Ο πόνος και οι αιμωδίες εντοπίζονται σε συγκεκριμένη έκταση του κάτω άκρου, ανάλογα με τη νευρική ρίζα που πιέζεται.
Τις περισσότερες φορές τα συμπτώματα υποχωρούν σε 3-5 εβδομάδες με συντηρητική θεραπεία που περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και φυσιοθεραπείες.
Παρά το γεγονός ότι η δισκοκήλη εκδηλώνεται συνήθως με την τυπική εικόνα της οσφυοϊσχιαλγίας υπάρχουν και περιπτώσεις, στις οποίες είτε λόγω μεγάλου μεγέθους της κήλης, είτε λόγω του ότι η δισκοκήλη έχει αποκοπεί από τον υπόλοιπο δίσκο (αποσπασθέν τεμάχιο), μπορούν να προκαλέσουν βαριές και μόνιμες διαταραχές στην κινητικότητα του ασθενή, αλλά και τις λειτουργίες της ούρησης και της αφόδευσης.
Οι περιπτώσεις αυτές εκδηλώνονται με συγκεκριμένα συμπτώματα και αποτελούν καταστάσεις που χρειάζονται επείγουσα αντιμετώπιση.
Η εμφάνιση οσφυοϊσχιαλγίας μαζί με:
-α) αδυναμία σε κάποιες από τις κινήσεις του κάτω άκρου (πάρεση),
-β) υπαισθησία στην περιπρωκτική περιοχή,
-γ) δυσχέρεια στην ούρηση
-δ) διαταραχές αφόδευσης
-ε) διαταραχές στύσης θα πρέπει να αξιολογηθούν επειγόντως από Νευροχειρουργό.
I ) Αδυναμία (Πάρεση) κάτω άκρου
Στις πλάγιες δισκοκήλες, το κομμάτι του δίσκου που προβάλλει, πιέζει την εξερχόμενη ρίζα η οποία είναι υπεύθυνη για την αισθητικότητα συγκεκριμένης περιοχής του κάτω άκρου και την λειτουργία συγκεκριμένων μυών.
Στις περισσότερες περιπτώσεις μία πλάγια δισκοκήλη προκαλεί οσφυοϊσχιαλγία και αιμωδίες στο ένα κάτω άκρο ανάλογα με το πλάγιο στο οποίο προβάλει.
Ευτυχώς όχι πολύ συχνά, μπορεί ωστόσο να προκαλέσει και πάρεση κάτω άκρου με πιο συχνή την πτώση ποδός.
Η εμφάνιση πάρεσης συνδέεται τις περισσότερες φορές με :
α)πολύ μεγάλη δισκοκήλη
β)πλήρη αποκόλληση του δισκικού υλικού από τον υπόλοιπο δίσκο (απόλυμα ή ελεύθερο τεμάχιο)
γ) πίεση της ρίζας στο πιο στενό τμήμα της εξόδου της , το τρήμα (ενδοτρηματική δισκοκήλη).
Πάρεση
Ένας ασθενής με πάρεση, νοιώθει το πόδι του αδύναμο (δεν τον κρατάει) ή παραπονιέται ότι το σέρνει κατά τη βάδιση.
Ο Νευροχειρουργός με την σωστή κλινική εξέταση μπορεί να διαγνώσει ποια νευρική ρίζα πιέζεται, αξιολογώντας τις κινήσεις που μπορεί να εκτελέσει ο ασθενής με το κάτω άκρο που πονάει, σε σύγκριση με το υγιές κάτω άκρο.
Οι πιο συνηθισμένες κινήσεις που ζητείται να εκτελέσει ο ασθενής είναι :
α) βάδιση στις μύτες των ποδιών (εξέταση τις Ι1 ρίζας). Σε περίπτωση αδυναμίας ο ασθενής δεν μπορεί να κρατήσει την φτέρνα του ψηλά.
β) βάδιση στις φτέρνες των ποδιών, (εξέταση Ο5 ρίζας). Ενώ τα δάκτυλα και το μπροστινό τμήμα του υγιούς ποδιού μπορούν να σηκωθούν από το έδαφος και ο ασθενής να στηριχτεί στην μια φτέρνα, στο άλλο πόδι δεν συμβαίνει το ίδιο και το πόδι πέφτει (πτώση ποδός).
γ) έγερση από βαθύ κάθισμα, (εξέταση Ο4 ρίζας). Σε περίπτωση δισκοκήλης Ο3-Ο4 ο ασθενής δεν μπορεί να εγερθεί από το πάσχον σκέλος.
δ) αδυναμία στήριξης στο πάσχον σκέλος υποδεικνύει υψηλή δισκόκηλη.
Στην περίπτωση που το άλγος είναι τόσο ισχυρό ώστε δεν επιτρέπει στο ασθενή να σηκωθεί τότε ο έλεγχος της κινητικότητας και της λειτουργίας των ριζών μπορεί να γίνει και στην ύπτια θέση.
Σε περιπτώσεις μακροχρόνιας πίεσης του νεύρου μπορεί επίσης να παρατηρηθεί και ατροφία μυών.
Εφόσον κατά την κλινική εξέταση διαπιστωθεί σοβαρή πάρεση, ή ακόμη χειρότερα ατροφία, ο ασθενής θα πρέπει να υποβληθεί σε μαγνητική τομογραφία η οποία θα επιβεβαιώσει την διάγνωση της δισκοκήλης και το επίπεδο που πάσχει.
Κλινικές μελέτες που έχουν γίνει, δείχνουν ότι η καθυστέρηση στη χειρουργική αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών οδηγεί σε μονιμοποίηση των βλαβών.
Αυτό έχει ως συνέπεια ο ασθενής να εμφανίζει διαταραχή στη βάδιση σε όλη τη διάρκεια της ζωής του, ενώ ένα καθυστερημένο χειρουργείο θα βοηθούσε μόνο μερικώς τον ασθενή, χωρίς πλήρη αποκατάσταση της κινητικότητας.
Έχει διαπιστωθεί ότι σε ασθενείς που χειρουργήθηκαν σε διάστημα το πολύ 4-5 ημερών από την εμφάνιση της πάρεσης, τα αποτελέσματα είναι θεαματικά και η βάδιση του ασθενούς επανέρχεται στα πρότερα επίπεδα.
II) Αναισθησία ή Υπαισθησία στην περιπρωκτική περιοχή (αναισθησία Σέλας)
III) Διαταραχές ούρησης (επίσχεση ή ακράτεια)
IV) Διαταραχές αφόδευσης
V) Διαταραχές της στυτικής λειτουργίας
“Η εμφάνιση της τετράδας αυτής των συμπτωμάτων μαζί με οσφυοϊσχιαλγία και πάρεση κάτω άκρου, αποτελεί την ιππουριδική συνδρομή, μία εξαιρετικά επείγουσα κατάσταση”, επισημαίνει ο Βασίλειος Χριστοδούλου, Νευροχειρούργος, επιστημονικός υπεύθυνος νευροχειρουργικής κλινικής, ΒιοΚλινική Θεσσαλονίκης, Όμιλος ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ
Μπορεί να είναι πλήρης ή ατελής, ανάλογα με την ένταση των συμπτωμάτων και την εμφάνιση ή όχι όλων των συμπτωμάτων.
Ο νωτιαίος μυελός ο οποίος πορεύεται μέσα στο σπονδυλικό σωλήνα τελειώνει στο ύψος του Ο1 σπονδύλου.
“Οι πέντε οσφυϊκές και πέντε ιερές ρίζες που εκφύονται από το τελικό τμήμα του νωτιαίου μυελού πορεύονται σαν θύσανος μέσα στον σπονδυλικό σωλήνα κάτω από το ύψος του Ο1 σπονδύλου, σχηματίζοντας την ιππουρίδα” εξηγεί ο κ. Χριστοδούλου, προσθέτοντας:
“Οι νευρικές ίνες που αποτελούν την ιππουρίδα είναι υπεύθυνες για την αισθητικότητα και την κινητικότητα των κάτω άκρων, του περινέου, των σφιγκτήρων της ουροδόχου κύστης και του ορθού.
Μία μεγάλη δισκοκήλη μπορεί να πιέσει τις ίνες της ιππουρίδας και να προκαλέσει ιππουριδική συνδρομή“.
Στις περισσότερες δισκοκήλες τα συμπτώματα είναι μακράς διάρκειας, αντίθετα, η ιππουριδική συνδρομή είναι μία οξεία κατάσταση, όπως ένα εγκεφαλικό ή ένα έμφραγμα.
Αναπτύσσεται συνήθως σε έξι με δέκα ώρες.
Η κλασσική του συμπτωματολογία περιλαμβάνει οξεία έναρξη οσφυοϊσχιαλγίας, συνοδευόμενη από πάρεση του ενός, ή και των δύο κάτω άκρων, μαζί με αναισθησία στην ορθοπρωκτική περιοχή και κατακράτηση ή επίσχεση ούρων (αδυναμία δηλαδή του ασθενή να ουρήσει παρά το γεγονός ότι η κύστη είναι γεμάτη).
Πιθανώς να συνυπάρχει ακράτεια κοπράνων και αδυναμία στύσης.
Η εμφάνιση συμπτωμάτων ιππουριδικής συνδρομής πρέπει να οδηγήσει τον ασθενή σε άμεση αναζήτηση εξέτασης από νευροχειρουργό.
Μετά την κλινική εξέταση απαιτείται επείγουσα μαγνητική τομογραφία για την επιβεβαίωση της διάγνωσης.
“Η αντιμετώπιση της κατάστασης είναι καθαρά χειρουργική με μικροδισκεκτομή, που θα πρέπει να πραγματοποιηθεί στις 48 με 72 ώρες από την εμφάνιση των συμπτωμάτων.
Ο ασθενής θα πρέπει να κατανοήσει ότι στην περίπτωση αυτή η συντηρητική θεραπεία δεν έχει καμία θέση, αντιθέτως είναι σπατάλη πολύτιμου χρόνου.
Η άμεση αντιμετώπιση είναι εκ των ουκ άνευ, αφού εξασφαλίζει την καλύτερη πρόγνωση για τον ασθενή“, τονίζει ο κ. Χριστοδούλου.
Ο σκοπός της επέμβασης
Σκοπός της επέμβασης είναι να ανακουφίσει τις νευρικές ρίζες από την πίεση που προκαλεί η δισκοκήλη, έτσι ώστε να αποκατασταθεί η λειτουργία της κύστης , του εντέρου, καθώς και η κινητικότητα των κάτω άκρων.
Η καθυστέρηση στην αντιμετώπιση προκαλεί μονιμοποίηση των βλαβών και ανεπανόρθωτη ζημία , με αποτέλεσμα ο ασθενής να αντιμετωπίζει καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του κινητικά και ορθοκυστικά προβλήματα.
Εν κατακλείδι, η εμφάνιση μιας δισκοκήλης με συμπτωματολογία πάρεσης ή ιππουριδικής συνδρομής θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με τη δέουσα προσοχή από τον ασθενή και τον ιατρό, ειδικά στην περίπτωση που ο πρώτος γιατρός που θα κληθεί να εξετάσει τον ασθενή δεν είναι νευροχειρουργός.
Παρά το γεγονός ότι δεν διακυβεύεται η ζωή του ασθενούς , η μη έγκαιρη αντιμετώπιση , οδηγεί σε μόνιμες και μη αναστρέψιμες νευρολογικές βλάβες και αναπηρίες.
