Το σύνθημα της σύγχρονης ορθοπαιδικής: Σώστε τους μηνίσκους σας.
Η ρήξη μηνίσκου είναι από τους πιο συχνούς τραυματισμούς στο γόνατο.
Συναντάται πιο συχνά σε αθλητές κατά τη διάρκεια κάποιας αθλητικής δραστηριότητας, αλλά και σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας λόγω εκφύλισης και απώλειας της ελαστικότητας του μηνίσκου.
Οι τελευταίες κατευθυντήριες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Αθλητικών Κακώσεων, Χειρουργικής Γόνατος και Αρθροσκοπικής Χειρουργικής (ESSKA) καθώς και της Διεθνούς Εταιρείας Αρθροσκόπησης, Χειρουργικής Γόνατος και Ορθοπαιδικής Αθλητιατρικής (ISAKOS) με σύνθημα “save the meniscus’’ έχουν σκοπό τη διατήρηση όσο το δυνατόν μεγαλύτερου τμήματος του μηνίσκου και όταν είναι εφικτό, την επιδιόρθωση των βλαβών αντί της αφαίρεσης των τραυματισμένων περιοχών.
Η διατήρηση του μηνίσκου βοηθάει στην καλύτερη λειτουργία του γόνατος και στην αποφυγή ανάπτυξης πρώιμων αρθριτικών αλλοιώσεων (οστεοαρθρίτιδας), εξηγεί ο δρ Αναστάσιος Δεληγεώργης MD, MSc, Aναπλ. Διευθυντής Γ’ Ορθοπαιδικής Κλινικής νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ, Eξειδικευμένος ορθοπαιδικός χειρουργός γόνατος, ώμου & ισχίου.
Tι είναι οι μηνίσκοι και ποιος ο ρόλος τους
Οι μηνίσκοι είναι δύο (2) χόνδρινοι σχηματισμοί που βρίσκονται μέσα στο γόνατο και παρεμβάλλονται ανάμεσα στο μηρό και την κνήμη.
Αποτελούνται από ένα πλέγμα από ίνες κολλαγόνου, πρωτεογλυκάνες και γλυκοπρωτεΐνες.
Ο κύριος ρόλος τους είναι να κατανέμουν ομοιόμορφα τα φορτία κατά τη φόρτιση και τη βάδιση καθώς και να συμμετέχουν στη σταθεροποίηση και στη λίπανση του γόνατος.
Με αυτόν τον τρόπο, προστατεύουν τις αρθρικές επιφάνειες από τη φθορά – εκφύλιση, συντελώντας στη διατήρηση μιας υγιούς άρθρωσης (του γόνατος).
Η απώλεια τμήματος ή ολόκληρου του μηνίσκου λόγω ρήξης προδιαθέτει τη δημιουργία εκφυλιστικών αλλοιώσεων του γόνατος με τα ανάλογα συμπτώματα, σε ένα χρονικό διάστημα που ποικίλλει.
Οι επουλωτικές ικανότητες του μηνίσκου μετά από μια ρήξη είναι φτωχές, γεγονός που οφείλεται στην περιορισμένη αιμάτωσή του. Μόνο το περιφερικό 10-30% τμήμα του έχει αιμάτωση, ενώ το υπόλοιπο (μεγαλύτερο) τμήμα που βρίσκεται κεντρικότερα μέσα στην άρθρωση, δεν έχει.
Η επιδιόρθωση – συρραφή του μηνίσκου όπου αυτό είναι εφικτό, είναι μια σημαντική επιλογή.
Διάγνωση ρήξης μηνίσκου
Η διάγνωση τίθεται από το ιστορικό, την κλινική εξέταση και το αποτέλεσμα της μαγνητικής τομογραφίας.
Πιο συχνά στους αθλητές, η ρήξη μηνίσκου μπορεί να συνοδεύεται και από άλλες κακώσεις όπως τη ρήξη του πρόσθιου χιαστού.
Αντιμετώπιση
Συστήνεται η άμεση αντιμετώπιση της ρήξης, συντηρητική ή χειρουργική, γιατί πιθανή καθυστέρηση μπορεί να φθείρει περισσότερο τον αρθρικό χόνδρο ή και να επεκτείνει την περιοχή της βλάβης.
Στην περίπτωση εκφυλιστικής ρήξης με ήπια συμπτώματα και συνδεσμικά σταθερό το γόνατο, η αντιμετώπιση μπορεί να είναι συντηρητική με ξεκούραση, παγοθεραπεία, ελαστική περίδεση του γόνατου και λήψη μη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
Εάν η ρήξη είναι τραυματική με σοβαρά ή επιδεινούμενα συμπτώματα, (οίδημα, αδυναμία να τεντωθεί το πόδι), τότε συστήνεται επεμβατική αντιμετώπιση με αρθροσκόπηση, αναφέρει ο δρ Δεληγεώργης.
Αρθροσκοπική αντιμετώπιση
Κατά την αρθροσκόπηση, ο ορθοπαιδικός χειρουργός μέσα από 2 οπές χιλιοστών, με τη βοήθεια μίας μικροσκοπικής κάμερας (αρθροσκόπιο) και ειδικών μικροεργαλείων, εντοπίζει τις βλάβες και επιλέγει την κατάλληλη μέθοδο αντιμετώπισής τους.
Έχει τρεις (3) επιλογές:
-αφαίρεση του κατεστραμμένου μέρους (μερική μηνισκεκτομή),
-επιδιόρθωση–συρραφή των βλαβών ή,
– το συνδυασμό τους.
Η μέθοδος που θα επιλεγεί εξαρτάται από την εντόπιση και το είδος της ρήξης, τις τυχόν συνυπάρχουσες βλάβες αλλά και από άλλους παράγοντες όπως η ηλικία, το είδος δραστηριοτήτων του ασθενούς και η ανατομική δομή του γόνατος.
Επίσης, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η σημαντική διαφορά στο χρόνο της μετεγχειρητικής αποκατάστασης.
Ο ορθοπαιδικός χειρουργός θα πρέπει να έχει συζητήσει με τον ασθενή όλες τις εναλλακτικές.
Επειδή δεν γίνεται να γνωρίζει πλήρως εκ των προτέρων, αν και σε ποιο βαθμό οι βλάβες επιδέχονται επιδιόρθωσης-συρραφής, η επιλογή της μεθόδου οριστικοποιείται κατά τη διάρκεια της αρθροσκόπησης.
Ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο την ίδια ημέρα.
Μερική Μηνισκεκτομή
Όταν η ρήξη του μηνίσκου εντοπίζεται προς το κέντρο του γόνατος, περιοχή που η αιμάτωση δεν είναι επαρκής, ο ορθοπαιδικός χειρουργός προσέχει να αφαιρέσει μόνο το κατεστραμμένο τμήμα μέχρι τα όρια του υγιούς μηνίσκου και λειαίνει την τυχόν υπολειπόμενη τραυματισμένη περιοχή.
Αποκατάσταση
Συνήθως, ο ασθενής επανέρχεται στις καθημερινές του δραστηριότητες μετά από λίγες ημέρες και στις αθλητικές δραστηριότητες, σε 20 -30 ημέρες.
Παράλληλα, του συστήνεται να ακολουθήσει ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα ενδυνάμωσης του γόνατος.
Όταν το κομμάτι του μηνίσκου που παραμένει είναι αρκετό και υγιές, ο ασθενής έχει καλό μετεγχειρητικό αποτέλεσμα με γρήγορη αποκατάσταση και ελάχιστες επιπλοκές.
Επιδιόρθωση μηνίσκου
Σε νεότερους καθώς και σε μεγαλύτερους αλλά δραστήριους ασθενείς κι όταν η ρήξη εντοπίζεται στην περιφέρεια του μηνίσκου, περιοχή που αιματώνεται επαρκώς, ο ορθοπαιδικός χειρουργός μπορεί να συρράψει το τμήμα που έχει υποστεί ρήξη προκειμένου ο μηνίσκος να διασωθεί.
Η συρραφή του μηνίσκου είναι μια εξαιρετικά απαιτητική επέμβαση και πραγματοποιείται από εξειδικευμένους ορθοπαιδικούς χειρουργούς.
Βλάβες που αφορούν τη «ρίζα» του μηνίσκου (Root Lesions) ή τη σύνδεση του οπισθίου κέρατος του μηνίσκου με τον θύλακο (Ramp lesions) πρέπει πάντα να αναζητούνται και να επιδιορθώνονται, εφόσον είναι δυνατό.
Βλάβες “Root lesions”
Πρόσφατες έρευνες έδειξαν ότι αν οι συγκεκριμένες βλάβες δεν επιδιορθωθούν, παύει να υφίσταται η προστατευτική ιδιότητα του μηνίσκου και ισοδυναμεί με την αφαίρεσή του, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση πρώιμης αρθρίτιδας ή και αυτόματης οστεονέκρωσης.
Η θεραπεία του είναι η επανακαθήλωση της «ρίζας» στην ανατομική της θέση με ειδικές αρθροσκοπικές τεχνικές.
Βλάβες “Ramp lesions”
Οι ονομαζόμενες «κρυφές» βλάβες, γιατί μπορεί να μην είναι εμφανείς ούτε με την μαγνητική τομογραφία αλλά ούτε και κατά την αρθροσκόπηση.
Οι βλάβες αυτές προκαλούν αστάθεια του μηνίσκου και αν δεν επιδιορθωθούν, εκτός από την εμφάνιση ενοχλητικών συμπτωμάτων από το γόνατο, μπορεί να οδηγήσουν σε αρθρίτιδα.
Η διάγνωση και η θεραπεία τους απαιτούν τη χρήση μιας 3ης οπίσθιας αρθροσκοπικής οπής μέσω της οποίας γίνεται η διάγνωση και η συρραφή της βλάβης.
Αποκατάσταση
Αν και ο ασθενής εξέρχεται από το νοσοκομείο κανονικά μετά από λίγες ώρες, απαιτείται να ακολουθήσει ένα σύνθετο πρόγραμμα αποκατάστασης.
Ο χρόνος αποκατάστασης μετά από συρραφή του μηνίσκου είναι μεγαλύτερος από τον χρόνο που χρειάζεται μετά την αφαίρεση τμήματός του.
Ο ασθενής χρειάζεται να αποφορτίσει (να μην πατήσει) το χειρουργημένο σκέλος με χρήση βακτηριών για διάστημα 4-6 εβδομάδων και στη συνέχεια, να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα μυϊκής ενδυνάμωσής του (γόνατος) καθώς και φυσικοθεραπείες.
Η επιστροφή στις αθλητικές δραστηριότητες μπορεί να γίνει σταδιακά, μετά από 3-4 μήνες, καταλήγει ο δρ Δεληγεώργης.