Γνωρίζατε πως οι μικροί καρκινικοί όγκοι που εντοπίζονται στον θυρεοειδή αδένα, αλλά θεωρούνται αβλαβείς, δεν είναι πάντοτε τόσο «αθώοι» όσο δείχνουν;
Συγκεκριμένα, μία νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι στο περίπου 20% των περιπτώσεων υποκρύπτουν χαρακτηριστικά γνωρίσματα πιο επιθετικής νόσου και γι’ αυτό πρέπει να αφαιρούνται χειρουργικά.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν ακόμα ειδικά τεστ που να προβλέπουν ποιοι μικροί όγκοι του θυρεοειδούς θα εξελιχθούν και ποιοι όχι. Το γεγονός αυτό θέτει θέμα επανεξέτασης της αντιμετώπισης των μικρών κακοηθών όγκων που αναπτύσσει ο θυρεοειδής αδένας.
Ο θυρεοειδής είναι ένας αδένας που βρίσκεται στη βάση του λαιμού. Η ανάπτυξη καρκίνου σε αυτόν είναι αρκετά συνηθισμένη. Κάθε χρόνο τον αναπτύσσουν σχεδόν 300.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, αντιπροσωπεύοντας το περίπου 1% των ετήσιων κρουσμάτων καρκίνου.
Όπως εξηγεί ο Δρ. Δημήτρης Λινός, καθηγητής Χειρουργικής στο ΕΚΠΑ και διευθυντής της Χειρουργικής Κλινικής του Ομίλου Υγεία, οι περισσότερες μορφές καρκίνου του θυρεοειδούς έχουν εξαιρετική πρόγνωση και πολύ υψηλά ποσοστά ιάσεως.
Στην πραγματικότητα, περισσότερο από το 85% των ασθενών πάσχουν από μία μορφή καρκίνου που ονομάζεται θηλώδες καρκίνωμα. Το καρκίνωμα αυτό θεωρείται ως μία πολύ βραδέως εξελισσόμενη νόσος.
Το θηλώδες μικροκαρκίνωμα
Από τους ασθενείς αυτούς, το 30% έχουν όγκους διαμέτρου 1 εκατοστού και κάτω. Οι ασθενείς αυτοί πάσχουν από το επονομαζόμενο θηλώδες μικροκαρκίνωμα.
«Η ασυμπτωματική και νωθρή φύση του μικροκαρκινώματος αυτού έχει αποδειχθεί από πολλές μελέτες, αλλά και από την υψηλή συχνότητα εντοπισμού του σε αυτοψίες ατόμων που έχασαν τη ζωή τους από άλλη αιτία», λέει ο κ. Λινός.
«Αυτό σημαίνει ότι η ύπαρξη της νόσου δεν γίνεται αντιληπτή εν ζωή, διότι δεν προκαλεί συμπτώματα. Η, δε, εξέλιξή της είναι τόσο αργή, ώστε συχνά δεν διαγιγνώσκεται καν. Απλώς εντοπίζεται μετά τον θάνατο του ασθενούς από κάποια άλλη αιτία».
Οι μικροί όγκοι του θυρεοειδούς (δηλαδή το θηλώδες μικροκαρκίνωμα) μπορεί να εμφανιστούν σε άτομα κάθε ηλικίας, ακόμα και σε παιδιά. Ωστόσο είναι πιο συνηθισμένοι στις ηλικίες 30-50 ετών, ιδίως στις γυναίκες. Γι’ αυτό τον λόγο, «είναι φρόνιμο να ελέγχεται προληπτικά ο θυρεοειδής στο ετήσιο τσεκ-απ», τονίζει ο καθηγητής.
Η διάγνωση
Οι κακοήθεις μικροί όγκοι του θυρεοειδούς συνήθως δεν είναι ορατοί δια γυμνού οφθαλμού στον λαιμό του ασθενούς. Αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν είναι πολύ αδύνατος.
Συνήθως γίνονται αντιληπτοί κατά την ψηλάφηση από έναν έμπειρο ιατρό. Μερικές φορές, μάλιστα, αποτελούν τυχαίο εύρημα της εξέτασης στον λαιμό για άλλο λόγο.
Όταν ο γιατρός ψηλαφίσει έναν μικρό όγκο, ζητά αιματολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις, ώστε να προσδιοριστεί το μέγεθός του. Κατόπιν διενεργεί βιοψία για να διαπιστώσει εάν πρόκειται για κακοήθεια, λέει ο κ. Λινός.
Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η συχνότητα εμφάνισης τόσο μικρών όγκων.
Αυτό αποδίδεται έως ένα βαθμό:
- Στην προθυμία μας να κάνουν προληπτικές εξετάσεις
- Στα προηγμένα τεχνολογικά απεικονιστικά συστήματα που εντοπίζουν πολύ μικρούς όγκους
Άλλοι συμβάλλοντες παράγοντες είναι η «επιδημία» της παχυσαρκίας που ευνοεί την εμφάνιση των όγκων, καθώς και η ατμοσφαιρική ρύπανση.
Πως αντιμετωπίζονται οι μικροί όγκοι
Όπως προαναφέρθηκε, οι κακοήθεις μικροί όγκοι του θυρεοειδούς ανιχνεύονται σε ολοένα περισσότερους ανθρώπους. Αυτό οδήγησε στην αλλαγή του τρόπου αντιμετώπισής τους.
Όταν το ογκίδιο είναι μικρότερο του 1 εκατοστού, η Αμερικανικής Ακαδημία Θυρεοειδούς (American Thyroid Association) συνιστά μεν να αφαιρείται ο θυρεοειδής, αλλά δεν αποκλείει την ενεργητική παρακολούθηση. Αυτή συνίσταται στην εντατική παρακολούθηση του ασθενούς, με επαναλαμβανόμενες εξετάσεις, και αφαίρεση του αδένα μόνο αν υπάρξει αλλαγή στον όγκο.
Τα ευρήματα της νέας μελέτης, όμως, συνηγορούν υπέρ της εξ αρχής χειρουργικής αντιμετώπισης, τουλάχιστον έως ότου βρεθεί τρόπος να εντοπίζονται οι μικροί όγκοι υψηλού κινδύνου.
Η νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε στην ιατρική επιθεώρηση Journal of the American College of Surgeons, βασίσθηκε στο ιστορικό 30.180 ασθενών. Όλοι τους είχαν κάνει θεραπεία για θηλώδες μικροκαρκίνωμα θυρεοειδούς, μεταξύ 2010 και 2014.
Όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, οι 5.628 από αυτούς (ποσοστό 18,7%) εμφάνιζαν χαρακτηριστικά προχωρημένης νόσου. Κάποιοι από αυτούς, λ.χ., είχαν τοπική εξάπλωση του όγκου τους, άλλοι θετικούς λεμφαδένες και άλλοι απομακρυσμένες μεταστάσεις.
«Παρότι η συγκεκριμένη μορφή καρκίνου δεν είναι επιθετική, οι ασθενείς που έχουν έστω και μικρούς όγκους είναι προτιμότερο να λαμβάνουν χειρουργική θεραπεία. Αυτό είναι απαραίτητο για να υπάρχει δυνατότητα πραγματοποίησης πλήρους ιστολογικής εξέτασης», τονίζει ο κ. Λινός.
«Δυστυχώς μέχρι σήμερα δεν υπάρχει τρόπος να εντοπιστούν αυτά τα χαρακτηριστικά με προεγχειρητική εξέταση».
Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές
Τα τελευταία χρόνια έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στις χειρουργικές τεχνικές με τις οποίες αφαιρούνται οι καρκινικοί μικροί όγκοι του θυρεοειδούς. Ο κ. Λινός, ο οποίος είναι πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Χειρουργών Ενδοκρινών Αδένων, έχει καθιερώσει διεθνώς την μέθοδο MINET.
Η μέθοδος αυτή είναι η ελάχιστα επεμβατική, μη-ενδοσκοπική θυρεοειδεκτομή (minimally invasive non-endoscopic thyroidectomy), με την οποία αφαιρείται ο θυρεοειδής αδένας μέσω μικρών τομών. Η μέθοδος ΜΙΝΕΤ παρέχει πολλά πλεονεκτήματα στον ασθενή.
«Πρόκειται για μια τεχνική που μειώνει στο ελάχιστο τον μετεγχειρητικό πόνο και εξασφαλίζει ταχεία ανάρρωση και σχεδόν αόρατη τομή μετεγχειρητικά», λέει ο καθηγητής.
«Κυρίως, όμως, είναι ασφαλής, προσφέρει ριζικότερη θυρεοειδεκτομή και καλύτερα αποτελέσματα, κυρίως στη διατήρηση της ακεραιότητας των νεύρων και του άνω παραθυρεοειδή αδένα».