Οι ιθύνοντες του υπουργείου Υγείας ζήτησαν πρόσφατα από τον Ελληνα πολίτη να βάλει κι άλλο το χέρι στην τσέπη, με το θεωρητικά ανεκτό ποσό των 25 ευρώ, προκειμένου να συνεχίσει να έχει δημόσια νοσοκομειακή περίθαλψη και η κρατική οικονομία να μπορέσει να ανταποκριθεί στην εκρηκτική αύξηση του κόστους της Υγείας.
Ομως ενώ αυτή είναι η κορυφή του παγόβουνου, στους πολίτες δεν παρουσιάζονται ποτέ με σαφήνεια οι πραγματικές αιτίες αύξησης του κόστους της Υγείας, αυτή μάλιστα η έλλειψη πληροφόρησης δεν απαντά μόνο στην Ελλάδα των Μνημονίων, αλλά σε παγκόσμιο επίπεδο.
Σχετικά πρόσφατα (Ιούλιος 2013) στο έγκριτο επιστημονικό ιατρικό περιοδικό «British Medical Journal» δημοσιεύθηκε ένα επίκαιρο άρθρο με τίτλο «Πάρα πολλή ιατρική και πολύ λίγη φροντίδα» (Τοο much medicine-too little care), στο οποίο παρουσιάζεται το μεγάλο πρόβλημα της υπερδιάγνωσης, της υπερβολικής θεραπείας και της κατάχρησης διαγνωστικών εξετάσεων που έχουν τελικά μηδαμινό όφελος στην υγεία των ασθενών.
Οι συγγραφείς του άρθρου τονίζουν ότι η σύγχρονη ιατρική απασχολείται περισσότερο με εξετάσεις που γίνονται σε κλινικά υγιείς πληθυσμούς, ενώ αδιαφορεί για τους πραγματικά ασθενείς. Είναι αυτονόητο ότι το πολύ και ανώδυνο χρήμα υπάρχει στους μαζικούς προληπτικούς ελέγχους υγιών κλινικά πληθυσμών. Ετσι μοιραία το κόστος της Υγείας αυξάνει δραματικά, χωρίς να υπάρχει όμως σημαντική αλλαγή σε δείκτες θνητότητας και νοσηρότητας πληθυσμών που δεδομένα έχουν καλή πρόγνωση.
Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο τριπλασιασμός της διάγνωσης καρκίνου του θυρεοειδούς στις ΗΠΑ, την Αυστραλία και την Ευρώπη μεταξύ 1975-2012, ενώ η θνητότητα από την ασθένεια αυτή δεν αυξήθηκε καθόλου. Αρα η δραματική αυτή αύξηση εξηγείται μάλλον στη βάση των υπερβολικών προληπτικών ελέγχων και της «επιδημίας διαγνώσεων», όπως χαρακτηρίζεται το φαινόμενο αυτό από επιδημιολόγους.
Παρόμοιες «επιδημίες διαγνώσεων» έχουν παρατηρηθεί λόγω μαζικού ελέγχου πληθυσμών για καρκίνο του προστάτη (με τον προσδιορισμό του PSA), αλλά και στον καρκίνο του μαστού με την εφαρμογή της μαστογραφίας ως εργαλείου ελέγχου. Δυστυχώς στη βάση των ευρημάτων του PSA και με το φόβο του καρκίνου του προστάτη πολλοί νέοι σε ηλικία και δραστήριοι άνδρες (50-60 ετών) οδηγήθηκαν στο χειρουργείο και απέκτησαν μόνιμη σεξουαλική ανικανότητα και ακράτεια ούρων, ενώ αν δεν είχαν χειρουργηθεί θα είχαν πιθανά παρουσιάσει συμπτώματα καρκίνου του προστάτη σε ηλικία 75-80 ετών.
Πάρα πολλοί νέοι και κλινικά υγιείς άνθρωποι αποκτούν διά βίου άγχος στο πλαίσιο ασήμαντων ευρημάτων ιατρικών εξετάσεων, τα οποία δεν έχουν καμία προγνωστική αξία. Επιπλέον, για προφανώς κερδοσκοπικούς λόγους βαφτίζονται «ασθενείς» και μπαίνουν σε χρόνια φαρμακευτική αγωγή άτομα τα οποία σε μια τυχαία εξέταση παρουσιάζουν οριακά αυξημένες τιμές σε «παράγοντες κινδύνου», όπως π.χ. η χοληστερόλη, το σάκχαρο, η αρτηριακή πίεση (τονίζω ότι άλλο ασθένεια και άλλο παράγοντας κινδύνου για ασθένεια).
Μάλιστα οι περισσότεροι λειτουργοί της Υγείας σπάνια προτρέπουν τους ασθενείς τους να ακολουθήσουν αρχικά ένα πρόγραμμα αλλαγής τρόπου ζωής (π.χ. σε οριακά αυξημένες τιμές σακχάρου να συστήσουν πρόγραμμα απώλειας βάρους και συστηματική αύξηση φυσικής άσκησης), αλλά συνταγογραφούν απ’ ευθείας ακριβά φάρμακα και περαιτέρω διαγνωστικές εξετάσεις.
Οσοι χαράζουν πολιτικές δημόσιας Υγείας θα πρέπει ίσως να ενημερωθούν πληρέστερα και βαθύτερα πάνω στους παράγοντες που αυξάνουν το κόστος παροχών Υγείας και να αντιληφθούν ότι δεν είναι πρόληψη ο τυφλός μαζικός έλεγχος πληθυσμών με διαγνωστικές εξετάσεις. Ο πολύτιμος συνεργάτης μου σε θέματα πολιτικής-οικονομικών της Υγείας, Γρηγόρης Λάσκαρης (PhD), με έφερε πρόσφατα σε ουσιαστική επαφή με το αξιόλογο έργο του Victor Fuchs. Ο πατριάρχης των οικονομικών της Υγείας, ομότιμος καθηγητής στο πανεπιστήμιο Stanford, Victor Fuchs, έχει δηλώσει ότι η επιστήμη σήμερα πρέπει να στρέψει το ενδιαφέρον της στη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πραγματικά ασθενών και να σταματήσει η εμμονή στην παράταση της διάρκειας ζωής. Ακόμη ο Fuchs σε σχετικά πρόσφατες δημοσιεύσεις του τονίζει τη μεγάλη πλέον ανάγκη εκπαίδευσης των σύγχρονων γιατρών στον τομέα της αποδοτικής ιατρικής σε σχέση με το κόστος των ιατρικών πράξεων (cost-effective medicine).
www.eleytherotypia.gr